کتاب آداب دیکتاتوری

اگر با کتاب‌های نشر گمان و مجموعه‌های این نشر آشنایی داشته باشید، احتمالاً می‌دانید که هدف آن‌ها ساختن زمینه‌ای برای خوانندگان است تا بتوانند به زندگی، خوشی‌ها و مصائب آن بیندیشند. اولین مجموعه از کتاب‌های نشر گمان تجربه و هنر زندگی نام داشت که شامل 22 جلد است و مجموعه خرد و حکمت زندگی نیز دنباله‌ی همین مجموعه است که تاکنون 12 جلد از آن منتشر شده است. در پشت جلد کتاب، به طور خلاصه، هدف این کتاب‌ها چنین بیان شده است:


کتاب آداب دیکتاتوری

مفهوم کیش شخصیت می‌تواند بسیار گسترده باشد و این کتاب نیز همین موضوع را پوشش داده است. شاید بتوان کیش شخصیت را بت‌سازی از یک شخصیت در نظر گرفت. بُتی که تحت هیچ شرایطی قابل تخریب نباشد چرا که اساساً کسی جرات تخریب آن را ندارد. در اینجا تنها چیزی که تعریف می‌شود، ستایش از بت است. در قسمتی از کتاب درباره مفهوم کیش شخصیت و نحوه پدید آمدن این مفهوم چنین آمده است:در سال 1956، نیکیتا خروشچف به‌تفصیل از دوران حکومت وحشت و ترور استالین سخن گفت و او را تقبیح کرد. خروشچف آنچه را به زعم او «تملق مشمئزکننده» و «جنون بزرگیِ» استاد سابقش بود «کیش فرد» نامید. این عبارت در زبان انگلیسی به «کیش شخصیت» ترجمه شد. هرچند این مفهومی نیست که یکی از دانشمندان علوم اجتماعی ابداع کرده و به دقت به آن پرداخته باشد، اما از نظر بیشتر تاریخ‌دانان خیلی هم مناسب است.


قرن بیستم کم دیکتاتور نداشت. آن‌ها از یکدیگر و از تاریخ آموختند که برای نگه‌داشتن قدرت تنها خشونت و هراس‌افکندن کفایت نمی‌کند، بلکه باید با برساختن «کیش شخصیت» توهمی خدشه‌ناپذیر از قدرت فراطبیعی و محبوبیت فراگیر ساخت. این کتاب روایتی خواندنی از «چگونه دیکتاتور شدن» هشت فرمانروای قرن بیستم است که هر کدام در فصل جداگانه‌ای بررسی شده‌اند.